کمپرسور یکی از اجزای حیاتی هر سیستم تبرید تراکمی است. این تجهیز در واقع قلب تپنده و محرک اصلی در چرخه تبرید است که بخش بزرگی از هزینه ساخت یک سیستم برودتی را به خود اختصاص می‌دهد. کمپرسور وظیفه دارد تا سیال مبرد را که دما و فشار پایینی دارد، فشرده کند. پس از آن، گاز پرفشار از کمپرسور خارج شده و در ادامه مسیر چرخه تبرید جریان می‌یابد. فشرده کردن گاز به روش‌های مختلفی رخ می‌دهد که منجر به معرفی انواع مختلف کمپرسور شده است.
انتخاب درست کمپرسور در کاهش هزینه‌های اولیه، تامین و نگهداری سردخانه، چیلر و سیستم‌های برودتی دیگر تاثیر فراوانی دارد. در صورتی که در انتخاب کمپرسور یا نگهداری از آن دقت کافی صورت نگیرد، هزینه‌های گزافی به مصرف‌کننده تحمیل می‌شود. دامون در فرایند انتخاب و خرید کمپرسور مناسب همراه شما خواهد بود.
انواع کمپرسور
کمپرسور برودتی از نظر مکانیزم کارکرد، دارای انواع روتاری، سیلندر پیستونی، اسکرو، اسکرال و سانتریفیوژ است. این تجهیز را از نظر باز یا بسته بودن ساختمان به سه دسته هرمتیک (بسته)، سمی هرمتیک ( نیمه باز ) و باز (تسمه ای) نیز تقسیم بندی می‌کنند. انتخاب نوع مناسب کمپرسور بستگی به این دارد که تجهیز قرار است به عنوان کمپرسور سردخانه استفاده شود یا کمپرسور چیلر. میزان ظرفیت سرمایشی مورد نیاز، عامل مهم دیگر در انتخاب نوع و مدل مناسب کمپرسور است. برای مثال کمپرسور برودتی مورد استفاده در یخچال توان‌های پایین تری نسبت به کمپرسور سردخانه دارد و معمولا سیلندر پیستونی است. از لحاظ برقی، کمپرسورها در دو مدل تکفاز و سه فاز تولید می شوند. کمپرسورهای با توان پایین عمدتا تکفاز و کمپرسورهای توان بالا سه فاز هستند. انتخاب مناسب کمپرسور علاوه بر نوع کاربرد آن (سردخانه، چیلر، تونل انجماد و …) به الزامات نگهداری آن نیز بستگی دارد. همچنین کمپرسورهای بسته و نیمه بسته داری آب بندی خوبی هستند و در برابر غبار و سایر آلاینده ها عایق هستند از طرفی کمپرسورهای هرمتیک قابل تعمیر نیستند.
روتاری
کمپرسور روتاری از انواع کمپرسورهای با جابه‌جایی مثبت است. این کمپرسور از یک محفظه سیلندر به همراه پیستون دوار درون محفظه تشکیل شده است. گاز مبرد پس از وارد شدن به کمپرسور، در فضای ایجاد شده از چرخش حرکت پیستون در محفظه سیلندر، جای گرفته و فشرده می‌شود. سپس گاز فشرده از پورت خروجی کمپرسور بیرون می‌رود. از مهم ترین برندهای کمپرسور روتاری موجود در صنعت سرمایش ایران می توان به کمپرسورهای پاناسونیک، امبراکو، ال جی، سامسونگ، کلتورن، هایتک و دانپر اشاره کرد.
پیستونی
این کمپرسورها جزو پرکاربردترین انواع مورد استفاده در صنعت تبرید هستند. کمپرسور پیستونی از محفظه سیلندر به همراه پیستون و میل‌لنگ تشکیل شده است. گاز از ورودی به محفظه وارد می‌شود، سپس با چرخش میل‌لنگ پیستون به‌سمت بالا و پایین حرکت کرده و گاز را فشرده می‌کند. با بالا آمدن پیستون سوپاپ دهش کمپرسور باز شده و گاز متراکم شده از سیلندر خارج می‌شود.
اسکرو
کمپرسور اسکرو از دو روتور چسبیده به‌هم برای فشرده‌سازی گاز بهره می‌برد. روتورها استوانه‌هایی هستند که به‌صورت پیچی و با فاصله اندکی در هم تنیده‌اند و در همان وضعیت در جهت مخالف یک‌دیگر حرکت می‌کنند. گاز پس از ورود به فضای بین روتورها به‌دلیل حرکت آن‌ها فشرده می‌شود. سپس گاز گرم و پرفشار از کمپرسور خارج شده و به سمت کندانسور حرکت می‌کند. برندهای بیتزر، هنبل، رفکامپ از جمله‌ی مهم ترین برندهای کمپرسور اسکرو در صنعت سرمایش ایران است.
سانتریفیوژ
این مدل به کمک نیروی گریز از مرکز گاز را فشرده می‌کند. گردش پروانه کمپرسور، گاز را به داخل محفظه دستگاه می‌کشد. سیال پس از وارد شدن به محفظه به‌دلیل چرخش پروانه، نیروی شدید گریز از مرکز را به وجود آورده و در نتیجه سیال تحت فشار قرار گرفته و متراکم می شود. کمپرسورهای سانتریفیوژ دارای انواع تک مرحله‌ای و چند مرحله‌ای هستند.
اسکرال
کمپرسور اسکرال از جهت عملکرد شباهت زیادی به کمپرسور اسکرو دارد. این کمپرسور به کمک حرکت یک روتور( مارپیچ چرخنده ) درون یک استاتور( مارپیچ ثابت ) فشرده‌سازی گاز را انجام می‌دهد. گاز پس از ورود به فضای بین روتور و استاتور به وسیله حرکت روتور فشرده شده و سپس از کمپرسور خارج می‌شود.
اجزای کمپرسور
انواع کمپرسورها با توجه به مکانیزمی که دارند از اجزا و قطعات خاصی بهره می‌برند. هر یک از قطعات کمپرسور از قبیل موتور و اجزای مکانیکی دیگر، وظیفه‌ای دارند که در نهایت به فشرده شدن گاز منتهی می‌شود. در ادامه به معرفی برخی از مهم‌ترین اجزای کمپرسور می‌پردازیم.
از مهم‌ترین اجزاء کمپرسور پیستونی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد؛
- پیستون: پیستون قطعه‌ای است که درون محفظه سیلندر قرار داشته، متصل به میل‌لنگ است و با حرکت خود باعث فشرده شدن گاز می‌شود.
- میل‌لنگ: میل‌لنگ جزئی است که با انرژی ایجاد شده توسط موتور الکتریکی حرکت می‌کند و با حرکت خود باعث به حرکت در آمدن پیستون می‌شود.
- سوپاپ ورودی: شیری که در مسیر ورود گاز به کمپرسور قرار دارد و با باز شدن آن گاز وارد کمپرسور می‌شود.
- سوپاپ خروجی: شیری که در مسیر خارج شدن گاز از کمپرسور قرار دارد و با باز شدن آن گاز از کمپرسور بیرون می‌رود.
مهم‌ترین اجزای کمپرسور اسکرال عبارتند از؛
استاتور: قطعه مارپیچی‌شکل ثابتی است که روتور درون آن قرار می‌گیرد.
روتور: قطعه مارپیچی‌شکل متحرکی است که درون استاتور می‌چرخد.
میل‌لنگ: جزیی است که با نیروی موتور الکتریکی شروع به حرکت کرده و روتور را به حرکت در می‌آورد.
از اجزای مهم کمپرسور اسکرو می‌توان به موارد زیر اشاره کرد؛
روتورها: دو قطعه‌ای که کار اصلی فشرده‌سازی را انجام می‌دهند، روتورها هستند. روتورها به‌حالت مارپیچ در کنار یک‌دیگر قرار دارند و گاز را در محفظه بین خود فشرده می‌کنند.
موتور: از اجزای اصلی کمپرسور است. موتور، محرک و تامین کننده انرژی کمپرسور است.
بلبرینگ: بلبرینگ امکان دوران محورهای متحرک را فراهم می‌سازد. استهلاک اجزای دستگاه را کاهش می‌دهد. استفاده از یک بلبرینگ مرغوب عمر قطعات کمپرسور را افزایش می‌دهد.
